เก็บพื้นฐานมาศึกษา

การปรับ F

อันนี้เป็นภาพแรก ที่มือใหม่ดูแล้วอาจจะเข้าใจได้ง่ายขึ้น

( มุมมองที่ผมก็มือใหม่มากๆ คนนึง )

เริ่มแรกเลยศัพท์ทางภาษาอังกฤษแบบเป็นทางการที่ใช้กัน คือ “Depth of Field” (ตัวย่อ คือ D.O.F) ส่วนภาษาไทยนั้น ใช้คำว่า “ระยะชัดลึก” หมายถึง ระยะชัดของภาพในแนวลึก (ลึกเข้าไปในภาพนะครับ ไม่ใช่แนวซ้าย-ขาว) ส่วนคำว่า “ชัดตื้น” เอาจริงๆ ตัวผมเองเพิ่งเคยมาได้ยินในยุคหลังที่คนใช้กล้อง DSLR กันเยอะ ไม่รู้ว่าผมไม่เคยได้ยินเอง หรือว่ามันเพิ่งมีจริงๆ  แต่หนังสือเทคนิคการถ่ายภาพที่ผมอ่านสมัยหัดด้วยกล้องฟิล์มมันไม่มีอ่ะนะ (ประมาณปี 2542) ผมเลยไม่ชินกันคำว่า ชัดตื้น สักเท่าไหร่

ขอขยายความคำว่าระยะชัดลึกเข้าไปอีกหน่อย  ระยะชัดลึก คือ ระยะที่ให้ภาพคมชัด จากจุดที่เราโฟกัส ลึกเข้าไปด้านหลัง และด้านหน้า

สมมติว่า มีคนเข้าแถวต่อกัน 10 คน ผมตั้งค่ากล้องแล้วโฟกัสไปที่คนที่ 5 พอถ่ายภาพออกมา ชัดตั้งแต่คนที่ 2 ถึง คนที่ 8 อย่างนี้เรียกได้ว่า มีระยะชัดลึกมาก

หรือเอาใหม่ผมตั้งค่ากล้องใหม่ โฟกัสไปที่คนที่ 5 เช่นเดิม แต่ภาพที่ออกมา ชัดแค่คนที่ 5 คนที่ 6 ถัดไปคนที่ 10 ไม่ชัด และคนที่ 1 ถึงคนที่ 4 ก็ไม่ชัดด้วย อย่างนี้เรียกได้ว่า มีระยะชัดลึกน้อย (หรือ “ชัดตื้น” นั่นเอง)

1. ขนาดของรูรับแสง หรือค่า F, f ของเลนส์นั่นเอง  การตั้งค่ารูรับแสงให้มีขนาดกว้าง (ค่า F น้อยๆ) จะส่งผลให้ภาพมีค่าระยะชัดลึกน้อย (หรือชัดตื้น) กลับกัน ถ้าตั้งค่ารูรับแสงให้แคบ (ค่า F มากๆ) ก็จะทำให้ภาพมีระยะชัดลึกมาก ดังนั้นเวลาถ่ายภาพคนแล้วให้ฉากหลังเบลอ หรือถ่ายภาพที่เรียกว่า หน้าชัดหลังเบลอ เราต้องปรับตั้งค่ารูรับแสงให้กว้างๆ เข้าไว้  ส่วนถ้าถ่ายวิวให้เห็นชัดๆ ตั้งแต่หน้าสุด ยันภูเขาไกลลิบๆ ก็ตั้งค่ารูรับแสงเคบๆ ไว้

2. ระยะจากเลนส์ถึงวัตถุที่เราโฟกัส ยิ่งใกล้มาก ยิ่งทำให้ระยะชัดลึกน้อย  ถ้าอยากให้ระยะชัดลึกมากขึ้น ก็ขยับกล้องออกมาไกลๆ วัตถุที่เราโฟกัสหน่อย  ตรงส่วนนี้ต้องไปดูที่เลนส์ด้วยว่า ระยะโฟกัสใกล้สุดที่เลนส์สามารถทำได้เป็นเท่าไหร่

3. ระยะจากวัตถุที่เราโฟกัส ถึงฉากหลัง ถ้าอยากให้ฉากหลังเบลอมากๆ เราควรเลือกหามุมที่ทำให้วัตถุ กับฉากหลังทิ้งระยะกันไกลๆ เช่น เรามีนางแบบ ยืนพิงกำแพง ปรับรูรับแสงกว้างให้ตายยังไง ก็แทบจะไม่เบลอกันเลย  ถ้าอยากให้กำแพงเบลอๆ เราก็ต้องให้แบบยืนห่างจากกำแพงออกมา

วนทางยาวโฟกัสของเลนส์ หรือ Focal Length เมื่อก่อนตำราจะบอกว่า ทางยาวโฟกัสของเลนส์ มีผลต่อระยะชัดลึกของภาพ โดยเลนส์มุมแคบ (หรือเลนส์เทเล) จะให้ระยะชัดลึกน้อยกว่า เลนส์มุมกว้าง เช่น เลนส์ 300mm จะให้ภาพชัดตื้นมากกว่า เลนส์ 50mm เป็นต้น แต่ตอนนี้มีหลายๆ ตำรา บอกว่า ทางยาวโฟกัสเลนส์ไม่ได้ส่งผลต่อระยะชัดลึก หรือ Depth of Field แต่ทางยาวโฟกัสจะไปส่งผลต่อ “Circle of Confusion” แทน คำนี้ภาษาไทยเรียกว่าอะไร ไม่ทราบนะครับ แต่มันน่าจะหมายถึง ขนาดความเบลอ โดยเลนส์เทเล หรือเลนส์ที่มีทางยาวโฟกัสมาก จะมีความเบลอมากกว่า หรือฉากหลังดูละลายมากกว่า

วิธีดูระยะชัดลึกของภาพ มี 2 วิธีครับ

1. ปุ่มเช็คชัดลึก
ตามปกติทั่วไป เลนส์จะถูกปรับขนาดรูรับแสงไว้ที่กว้างสุดเสมอ เพื่อให้มีแสงสว่างมากพอที่จะให้เราโฟกัสจากช่องมองภาพได้ชัดเจน (เฉพาะช่วงเวลากดชัตเตอร์เพื่อถ่ายภาพ กล้องจะมีกลไกไปปรับรูรับแสงไปตามที่เราตั้งไว้) ปุ่มเช็คชัดลึก คือ ปุ่มที่ไปปรับรูรับแสงให้เป็นขนาดตามที่เราตั้งค่าไว้ เมื่อรูรับแสงหรี่ลง ก็จะทำให้เราเห็นภาพจริงเหมือนที่เราจะถ่าย แต่ก็มองยากนิดนึงครับ เพราะช่องมองภาพก็จะมืดตามขนาดรูรับแสงที่เราปรับด้วย บางคนมองไม่ออกครับ แรกๆ ผมเองก็เหมือนกัน ดูไม่ออก เห็นแค่ว่ามันมืดลง

ปุ่มเช็คชัดลึก บางรุ่นอยู่ที่เลนส์ บางรุ่นอยู่ที่กล้องนะครับ  แล้วมีเฉพาะกล้อง SLR เท่านั้น กล้องแบบ Rangefinder ทำไม่ได้ เพราะไม่ได้มองภาพผ่านเลนส์

2. D.O.F. Scale
D.O.F Scale จะมีหรือไม่มี ไม่ได้แบ่งตามชนิดของกล้อง แต่จะขึ้นกับผู้ผลิตเลยว่า จะทำมันลงไปบนกล้องรุ่นนั้นๆ หรือไม่ สำหรับ D.O.F. Scale โดยทั่วไปจะอยู่บนเลนส์ โดยบอกเป็นขีดตามค่ารูรับแสง จะมีไปทางซ้ายและขวา เหมือนๆ กัน และจะต้องมีเลขบอกระยะโฟกัสบนเลนส์อยู่คู่กันด้วย ระยะชัดลึก คือ ช่วงที่เลขบอกระยะโฟกัส ครอบคลุมจากซ้ายไปขวา ตามค่ารูรับแสงที่เราตั้งไว้

อยากได้หน้าชัดหลังเบลอ ฉากหลังละลายเละเทะ ตั้งค่ารูรับแสงกว้างๆ  จ่อเลนส์ไปใกล้ๆ แบบให้มากเท่าที่ทำได้ ทิ้งให้แบบอยู่ห่างฉากหลังเยอะๆๆๆ

แต่ถ้าอยากได้ภาพวิว คมชัดตั้งแต่หน้า ยันสุดซอย ก็ตั้งค่ารูรับแสงแคบๆ เข้าไว้

ขอบคุณข้อมูลจาก : http://foto-analog.com/